Hội Tư vấn HASCON và Viện EEI

NĂM 2016 THÁNG 3 NGÀY 30

BÁO NGƯỜI LAO ĐỘNG

https://thitruong.nld.com.vn/thi-truong/tp-hcm-nen-dau-tu-xe-buyt-20160416012345951.htm

 

TP HCM NÊN ĐẦU TƯ XE BUÝT

(BÀI 4 TRONG “KẸT XE TP.HCM”)

 

Tiến sĩ Nguyễn Bách Phúc

Chủ tịch Hội Tư vấn Khoa học Công nghệ và Quản lý TP. HCM HASCON

Viện trưởng Viện Điện - Điện tử - tin học EEI

Kẹt xe ở TP HCM đã được bàn rất nhiều. Nhiều giải pháp đã được đề xuất nhưng tất cả đều chỉ là những ý tưởng nên chưa thuyết phục.

 Nhiều giải pháp được đưa ra như di dời cụm công nghiệp, trường đại học, bệnh viện ra ngoại thành. Không cho xe có biển đăng ký tỉnh ngoài lưu thông. Xe biển số chẵn lưu hành ngày chẵn, xe biển số lẻ lưu hành ngày lẻ cũng không thuyết phục. Mua ô tô phải chứng minh có chỗ đỗ xe, phải được chính quyền cấp quotar mua xe mới, hạn chế ô tô đi vào một số khu vực. Các giải pháp khác như mỗi người chỉ được sở hữu một xe, tăng thuế tiêu thụ đặc biệt, tăng phí trước bạ, tăng phí đăng ký mới, thu phí môi trường, tiền bảo hiểm, các loại thuế, phí...

 Một phương tiện vận chuyển công cộng hiện đại là tàu điện ngầm metro với nhiều ưu điểm vượt trội so các phương tiện vận tải công cộng khác như đi ngầm dưới đất, không chiếm dụng mặt đường nhưng đầu tư cho metro rất đắt. Ở các nước tiên tiến, bình quân khoảng 100 triệu USD/km; riêng ở Việt Nam bị đội giá lên rất nhiều. Chẳng hạn, tuyến metro thứ 5 từ ngã tư Bảy Hiền đến siêu thị metro quận 2 dài 8,9 km, cuối năm 2014 điều chỉnh lại giá đầu tư, từ 833 triệu euro, thêm 477 triệu euro thành 1.310 triệu euro, tương đương 1.520 triệu USD, bình quân 170 triệu USD/km.

 Tại sao người dân chỉ thích đi xe máy mà không thích đi xe công cộng mặc dù đã có nhiều cuộc vận động rầm rộ hàng chục năm nay và đã chi một khoản tiền trợ giá rất lớn cho xe buýt. Ở các nước tiên tiến, ô tô cá nhân rất nhiều nhưng cũng không ít người dù có ô tô vẫn thích đi xe công cộng. Nếu dân TP HCM bỏ xe máy, đi xe buýt thì nạn kẹt xe giảm được 4 lần.

Các thành phố lớn ở các nước tiên tiến có hệ thống giao thông công cộng hoàn chỉnh gồm xe buýt động cơ diesel, loại nhỏ cỡ 12 chỗ ngồi và loại lớn từ 45 chỗ ngồi trở lên, xe buýt chạy điện, xe điện bánh sắt, tàu điện ngầm. Hệ thống xe buýt phủ gần hết mọi con đường lớn nhỏ của thành phố, từ chỗ ở đến trạm xe công cộng gần nhất thường là dưới 300 m. Người dân chỉ đi bộ không đầy 300 m từ nhà đến bến xe công cộng. Giờ giấc xuất phát tại các bến đỗ khá chính xác.

 Đối với những tuyến xe công cộng phục vụ những con đường nhỏ, thưa thớt dân cư, chính quyền địa phương có chế độ trợ giúp cho hãng vận tải công cộng. Cũng vì hệ thống xe công cộng quá tốt, thỏa mãn nhu cầu của người dân nên ở đó người ta ít sử dụng taxi, không có tình trạng các hãng taxi mọc lên như nấm và cạnh tranh nhau quyết liệt như ở Việt Nam.

 Ở nước ta, xe buýt tại thành phố vô cùng bất tiện, chỉ có những tuyến xe buýt lớn, chạy theo những trục đường lớn, không có những tuyến xe buýt phủ khắp thành phố. Phải đi rất xa từ nơi xuất phát đến bến xe buýt và ngược lại. Những cư dân ở xa các tuyến xe buýt sẽ đi đến các tuyến xe buýt bằng cách nào, chạy xe đạp hay xe máy đến thì sẽ gửi vào đâu hay đi xe ôm hoặc taxi?

 Nên cải tạo, nâng cấp hạ tầng, mở rộng mặt đường, xây thêm cầu vượt sông, xây hệ thống cầu vượt ở những nút giao thông. Những giải pháp này đòi hỏi phải đầu tư rất lớn. Những năm qua, thành phố đã có nhiều cố gắng, đã làm được nhiều việc như mở rộng xa lộ Hà Nội, mở rộng nút thắt Bà Quẹo - An Sương, xây đại lộ Đông Tây, đại lộ Nguyễn Văn Linh, mở rộng xa lộ Đại Hàn thành đường Xuyên Á, xây cầu Thủ Thiêm, làm các cầu vượt ở các nút giao thông Hàng Xanh, ngã ba Cát Lái, ngã tư Thủ Đức, ngã ba Đại Hàn, vòng xoay ngã tư Cộng Hòa - Hoàng Hoa Thám... Những đầu tư này đã góp phần làm giảm một phần kẹt xe.

 Giải pháp được xem là tối ưu là đầu tư xe buýt sao cho phủ khắp các tuyến đường lớn nhỏ. Mỗi xe buýt bình quân chở 45 người, cần khoảng 110.000 xe buýt. Trường hợp có 70% số lượng xe buýt phục vụ giờ cao điểm thì tổng số xe buýt cần mua sắm là 110.000/70% = 157.000 xe buýt. Giá bình quân 1 xe buýt khoảng 55.000 USD, tổng số tiền đầu tư mua xe buýt mới 55.000 USD x 157.000 xe = 8,63 tỉ USD. Các đầu tư cơ sở hạ tầng khác như bến bãi, xưởng bảo dưỡng, sửa chữa, trạm chờ chiếm khoảng 30% đầu tư xe buýt là 8,63 tỉ USD x 30% = 2,59 tỉ USD. Như vậy tổng số tiền đầu tư để xe buýt thay thế cho 6 triệu xe máy là 8,63 + 2,59 = 11,22 tỉ USD. Số tiền đầu tư này chỉ tương đương với đầu tư 66 km đường tàu điện ngầm metro.

 TS Nguyễn Bách Phúc