Đọc những con số trong Báo cáo của
ông Đinh Việt Thắng, Tổng Giám đốc VATM, trình ông Đỗ Quang Việt, người ta không khỏi hết hồn:
máy bay dân sự Airbus A321 (có thể chở hơn 200 hành khách), bay cách máy bay trực thăng quân sự Mi 172/423 chỉ có 60 mét! Khoảng cách 60 mét với người đi bộ, hay với xe khách, xe ô tô,
thì chẳng là gì cả, nhưng với hai máy bay, tốc độ hàng trăm km/h, thì quả thật
là một điều kinh khủng!
Tuy
nhiên, nếu đọc kỹ những con số của bản tin, sẽ thấy sao lại “tréo ngoe” đến thế.
Chúng
tôi mong muốn được làm “minh bạch” những thông tin này.
Con số tréo ngoe thứ nhất, hai máy bay cách nhau 60m!
Bản
tin viết: “Máy bay Airbus 321 của Hàng không Việt Nam Airline (VNA) khởi hành từ
thành phố Hồ Chí Minh đi Huế, sau khi cất cánh, tổ lái phát hiện có máy bay cắt
ngang ở độ cao 1000 feet (304m) gây uy hiếp an toàn bay”. Rồi bản tin lại viết:
“ Theo đại diện VAN, khi máy bay Airbus 321 đang ở độ cao 500 feet (khoảng
150m) thì tổ lái quan sát thấy một máy bay trực thăng cắt ngang phía trước,
theo nhận định của tổ lái, lúc này hai máy bay cách nhau khoảng 200 feet (khoảng
60m)”.
Airbus
bay ở độ cao 152m, máy bay trực thăng bay ở độ cao 304m, thì khoảng cách gần nhất
có thể, chỉ xảy ra khi hai máy bay “đội đầu” nhau, khoảng cách “đội đầu” gần nhất
đó bằng 304 – 152 = 152m! Lạ lùng chưa? Cục Hàng không Việt Nam lại bảo chúng
chỉ cách nhau 60m!
Con số tréo ngoe thứ hai, nếu trực thăng cất cánh từ sân bay quân sự Biên
Hòa, trực thăng có tốc độ siêu thanh, hơn
4600km/h!
Bản tin nói, sau khi máy bay A321
cất cánh được 9 giây, thì máy bay trực thăng được lệnh cất cánh. Bản tin không
nói tên sân bay quân sự mà trực thăng cất cánh. Xin giả thiết trực thăng cất
cánh từ sân bay quân sự Biên Hòa, sẽ có kết quả tính toán như sau:
Theo Bản tin, máy bay A321 phát
hiện trực thăng cắt ngang khi A321 đang ở độ cao 152m. Chúng ta hãy thử xác định
xem vị trí này của A321 ở đâu?. Cất cánh từ sân bay Tân Sơn Nhất, theo hướng đông tây,
Airbus 321 phải bay về phía tây. Tốc độ nâng độ cao của mỗi
máy bay tùy thuộc nhiều yếu tố: loại máy bay, thời tiết…, nhưng thông thường, với
máy bay dân dụng, tốc độ đó nhỏ nhất là 5m/giây. Cho rằng máy bay A321 bay với tốc độ
nâng độ cao nhỏ nhất này, khi máy bay đạt độ cao 150m, thì thời gian
bay tính từ khi cất cánh chỉ là 152m/(5m/giây) = 30 giây. Với 30 giây này, máy
bay mới rời mặt đất được một quãng đường chỉ hơn 2 Km. Tính quãng đường này như
sau: tốc độ khi cất cánh của máy bay dân sự thường là 250 Km/giờ, nhân với thời
gian 30 giây, kết quả là quãng đường = 250 Km/giờ x (30/3600)giờ = 2,08 Km. Nếu
tính chi li ra, máy bay tăng dần tốc độ sau khi rời mặt đất, sẽ khiến quãng đường
này dài thêm được 0,04 Km, kết quả S1 = 2,08 Km + 0,04 Km = 2,12 Km. (trong phần
Phụ lục cuối bài sẽ có bài tính chi tiết các con số này, mời những bạn đọc quan
tâm tham khảo).
Như vậy, theo Cục Hàng không Việt
Nam, máy bay A321 đã phát hiện máy bay cắt ngang khi mới rời sân bay Tân Sơn Nhất
chỉ 30 giây, mới xa sân bay chỉ hơn 2 Km, tức là ngay trên vùng trời quận Tân
Phú, thành phố Hồ Chí Minh.
Bản tin lại nói, sau khi máy bay
A321 cất cánh được 9 giây, thì máy bay trực thăng được lệnh cất cánh. Nếu trực
thăng cất cánh từ sân bay quân sự Biên Hòa, thì thật lạ lùng, là chỉ với thời
gian 30 giây - 9 giây = 21 giây, máy bay trực thăng đã kịp vọt từ sân bay Biên
Hòa, đến chắn ngang máy bay A321 đang ở gần Tân Sơn Nhất!. Trực thăng đã vượt
khoảng cách từ sân bay Biên Hòa đến Tân Sơn Nhất 25 Km, cộng thêm 2 Km máy bay
Airbus đã bay, tổng cộng 27 Km, chỉ trong 21 giây. Vậy thì, theo Cục Hàng không
Việt Nam tốc độ của máy bay trực thăng Mi 172 là (25 Km + 2 Km)/21 giây = 27
Km/(21/3600)giờ = 4628 Km/giờ!
Xin hiểu rằng những máy bay chiến
đấu siêu thanh hiện đại nhất hiện nay cũng chỉ có tốc độ hơn 3000 Km/giờ, trong
khi Cục Hàng không Việt Nam “hô biến” cho loại máy bay trực thăng dòng Mi 172 của
Nga, với tốc độ tối đa chỉ 250 Km/giờ, thành máy bay “siêu siêu thanh” 4628
Km/giờ!
Con số tréo ngoe
thứ ba, nếu trực thăng cất cánh từ sân
bay Tân Sơn Nhất, trực thăng chỉ có thể bám đuôi A321, chứ
không thể chặn ngang trước mặt.
Trong câu chuyện này, ngoài sân
bay Biên Hòa, chỉ còn duy nhất Tân Sơn Nhất. Nếu trực thăng cất cánh từ Tân Sơn
Nhất thì câu chuyện cũng hoàn toàn vô lý, vì 2 lý do:
Lý do thứ nhất: Bản tin nói, trực thăng “cắt
ngang” trước mặt A321, điều này có nghĩa là trực thăng từ bãi đỗ phía nam đường
băng đã phải bay vượt qua đường băng để lên phía bắc. Chúng tôi không phải là
“dân” hàng không, không biết các Quy trình Quy phạm của các sân bay, nhưng mạo
muội thiển nghĩ rằng, vị trí cho trực thăng “cắt ngang” tốt nhất, là không gian
ngay trên đầu đường băng, ở đó hầu như chẳng bao giờ có chiếc máy bay nào trên
trời để mà đụng chạm, ở đó tất cả các máy bay dù cất cánh dù hạ cánh đều chỉ bò
trên mặt đất của đường băng. Vậy cớ sao
trực thăng Mi172 lại vượt ra ngoài phạm vi đường băng, chọn khu vưc không gian
cất hạ cánh của các máy bay khác, để “cắt ngang”? để đến nỗi “chồng lấn vùng
bay” và “tắc nghẽn bầu trời”?
Lý do thứ 2: máy bay A321 lúc cất cánh bay
với tốc độ 250 Km/giờ, trực thăng Mi172 có tốc độ tối đa 250 Km/giờ, nhưng xuất
phát sau A321 thời gian 9 giây, kết quả là trực thăng chỉ có thể “bám đuôi”
A321, chứ lấy sức đâu mà vượt lên trước, rồi còn rẽ cắt ngang mặt A321. Hơn nữa,
trực thăng và A321 bay cùng hướng, rất gần nhau, thấy nhau rõ mồn một, nếu trực
thăng có “phép màu” nào đó để đuổi kịp và vượt lên trước, thì trực thăng cũng
chẳng “dại gì” mà rẽ cắt ngang trước mặt A321.
Theo kết
quả tính toán của chúng tôi, khi A321 bay ở độ cao 152 mét thì trực thăng chưa
đuổi kịp A321, còn cách đuôi A321 rất xa, nếu trực thăng chở khách thì còn cách
xa 2.285 mét, nếu trực thăng chở hàng thì còn cách xa 1.298 mét, nếu trực thăng
bay khẩn cấp hoặc đang lâm trận thì còn cách xa 154 mét.
Mời các bạn đọc bớt chút thời gian xem tính toán chi tiết rõ ràng về việc này:
1.
Quãng đường lăn bánh và thời gian
lăn bánh của A321:
- Điểm xuất phát: Theo bản tin, xuất phát ở đầu đường bằng
25R, tức là đường băng phía Bắc.
- Quãng đường lăn bánh trên đường băng của Máy bay A321,
theo đúng tính năng kỹ thuật của A321, là S1 = 2180 mét = 2,18 Km
- Tốc độ khi cất cánh là V1: V1 =
250 km/giờ
- Tính ra thời gian lăn bánh trên mặt đất T1 của
A321 là:
S1
= V1 x T1/2.
T1 = 2 x S1/V1
= 2 x 2,180/250 = 0,01744 giờ = 62,8 giây
2. Tính thời gian T2 mà A321 bay được kể từ khi cất cánh đến khi
nhìn thấy trực thăng cắt ngang:
-
Tốc
độ nâng độ cao của mỗi máy bay tùy thuộc nhiều
yếu tố: loại máy bay, thời tiết…, nhưng thông thường, với máy bay dân dụng, tốc
độ đó nhỏ nhất là 5m/giây.
-
Cho rằng máy bay A321 bay với tốc độ
nâng độ cao nhỏ nhất này, khi máy bay đạt độ cao 150m, thì thời gian
bay T2 tính từ khi cất cánh chỉ là:
T2 = 152m/(5m/giây) = 30 giây = 30/3600 = 0,0083 giờ.
3. Tính quãng đường S2 mà A321 bay được trong thời gian T2,
từ khi cất cánh đến khi nhìn thấy trực thăng cắt ngang:
-
Sau khi rời mặt đất, máy bay tiếp
tục tăng dần tốc độ và tăng dần độ cao, vì vậy trước hết phải tính gia tốc an của máy bay trong quãng bay này:
+ Tính
thời gian Tn để máy bay nâng độ cao lên 10000m:
Với Tốc độ nâng độ cao của máy bay dân dụng là Vn = 5m/ giây,
Thời gian Tn = 10000m/(5m/giây) =
2000 giây
+ Tính gia tốc an của máy
bay trong quãng bay nâng dần độ cao:
an = (V2 –
V1)/Tn
V2 là tốc độ ở độ
cao 10000m,
với máy bay Airbus 321 tốc độ V2
xấp xỉ 900 Km/ giờ
an = (900 Km/giờ - 250
Km/giờ)/Tn = (650 Km/giờ)/2000 giây
= (650 Km/giờ)/(2000/3600 giờ) =
1170 Km/giờ2
= 1170 x 1000/36002 = 0,0903 m/giây2
-
Tính quãng đường S2 mà A321 bay được từ khi
cất cánh (rời mặt đất) đến khi nhìn thấy trực thăng cắt ngang:
S2 = V1 x T2 + an
x T22/2
S2 = 250 Km/giờ x 0.0083 giờ + 1170 Km/giờ2 x 0.0083 giờ x
0.0083 giờ/2
= 2,08
Km + 0.04 Km = 2,12 Km
4. Quãng đường
và thời gian của A321 kể từ khi xuất phát (bắt đầu lăn bánh) đến khi nhìn thấy
trực thăng:
-
Quãng đường: SA321 = S1 + S2 = 2,18
Km +2,12 Km =4,3 Km = 4300 mét
-
Thời gian: TA321 = T1
+ T2 = 62,8 giây + 30 giây = 92,8 giây
5. Tính khoảng
cách giữa A321 với trực thăng tại thời điểm A321 nhìn thấy trực thăng:
-
Vị trí của A321:
+ Bắt đầu lăn bánh ở
điểm A, cất cánh rời mặt đất ở điểm B,
+ Khoảng cách AB =
2180 mét
-
Vị trí xuất phát của trực thăng ở
Tân Sơn Nhất:
+ Bãi đậu trực thăng trong Tân Sơn Nhất nằm ở
phía Nam của hai đường băng,
+ Khoảng cách gần nhất từ trung tâm C của Bãi đậu
đến đường băng phía bắc R25 vào khoảng 770 mét (khoảng cách CD =770 mét)
+ Khoảng cách từ A đến D: AD = 1900 mét
+ Khoảng cách từ D đến B: DB = AB – AD =
2180-1900 = 280 mét
Đường băng phía Bắc
R25, 3200 mét
Đường băng phía Nam L25,
3800 mét
770m
   Bãi đậu trực thăng |
-
Bản tin không nói về các thông số
bay của trực thăng, vì vậy ở đây chúng tôi giả thiết ba trường hợp:
+ Trực thăng chở
khách: Thường bay chậm, lên xuống nhẹ nhàng (gia tốc nhỏ), để khỏi ảnh hưởng đến
sức khỏe và tinh thần hành khách.
+ Trực thăng chở
hàng: Có thể bay nhanh hơn, gia tốc lớn hơn, ở mức phi công có thể chịu đựng được
+ Trực thăng chiến đấu,
hoặc khẩn cấp xử lí sự cố: gia tốc rất lớn, tốc độ rất cao
-
Sau đây là Bảng tóm tắt tính toán
cho ba trường hợp này:
Chở khách
|
Chở hàng
|
Khẩn cấp
|
||
Tốc độ nâng cao khi bay đứng
|
mét/giây
|
2
|
5
|
8
|
Độ cao bay đứng, lúc bắt đầu chuyển hướng
|
mét
|
120
|
90
|
60
|
Thời gian bay
đứng
|
giây
|
60
|
18
|
7.5
|
Thời gian xuất phát chậm, 9 giây, theo bản tin
|
giây
|
9
|
9
|
9
|
Thời gian bay
đứng + Thời gian xuất phát chậm
|
giây
|
69
|
27
|
16.5
|
Tính khoảng cách giữa A321 và trực thăng, tại thời điểm A321
"nhìn thấy" trực thăng:
|
||||
Thời gian
A321 lăn bánh và bay của A321, 62,8 giây + 30 giây
|
giây
|
92.8
|
92.8
|
92.8
|
Thời gian vừa bay bằng vừa nâng độ cao của trực thăng
|
giây
|
23.8
|
65.8
|
76.3
|
Độ cao của máy bay trực thăng khi A321 nhìn thấy
|
m
|
167.6
|
419
|
670.4
|
Tốc độ bay
bằng cao nhất
|
km/giờ
|
220
|
220
|
250
|
Thời gian nâng tốc độ bay bằng từ 0 km/h đến tốc độ cao nhất
|
giây
|
150
|
120
|
90
|
Gia tốc bay
bằng a=v/t
|
mét/giây2
|
0.41
|
0.51
|
0.77
|
Quãng đường trực thăng bay trong thời gian vừa bay bằng vừa nâng độ
cao
|
m
|
115
|
1,102
|
2,246
|
Khoảng cách từ A đến D, trong hình vẽ trên
|
m
|
1900
|
1900
|
1900
|
Quãng đường A321 đã lăn 2180 mét và bay 2112 mét
|
m
|
4300
|
4300
|
4300
|
Trực thăng bám đuôi A321 với khoảng cách
|
m
|
2,285
|
1,298
|
154
|
No comments:
Post a Comment