GS.TSKH Nguyễn Quang Thái, Tổng thư ký Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam đưa ra những đánh giá về thành tích xuất siêu của Việt Nam.
PV: - Năm 2014, Việt Nam giữ vững thành tích xuất siêu 3 năm liên tiếp. Theo Tổng cục thống kê, tính chung 11 tháng năm nay, kim ngạch hàng hóa xuất khẩu ước tính đạt 137 tỷ USD, trong đó khu vực kinh tế trong nước đạt 44,8 tỷ USD, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 92,2 tỷ USD. Ông đánh giá thế nào về bức tranh kinh tế Việt Nam qua thành tích xuất siêu này? Nó phản ánh điều gì?
GS.TSKH Nguyễn Quang Thái: - Xuất khẩu năm nay có thể đạt 150 tỷ USD, mức kỷ lục cao nhất. Hơn nữa, tuy các doanh nghiệp FDI chiếm 2/3 thành tích này, nhưng các doanh nghiệp nội địa trong khó khăn, năm nay vẫn tăng trưởng xuất khẩu mạnh, trên 10%, hơn hẳn năm 2013.
Các doanh nghiệp FDI tăng trưởng mạnh lại là các mặt hàng thuộc diện công nghệ cao, có vị trí khá ổn định trên thị trường quốc tế, cho thấy, định hướng thu hút FDI và chính sách phát triển kinh tế, đẩy mạnh xuất khẩu đã đạt kết quả. Từ đây, có thể rút kinh nghiệm để chuyển mạnh sang các mặt hàng xuất khẩu có sức cạnh tranh cao hơn, chiếm lĩnh thị trường bền vững hơn, đồng thời tạo ra sức lan tỏa cho các doanh nghiệp trong nước thì hiệu quả chung sẽ cao hơn.
PV: - Ở chiều ngược lại, kim ngạch hàng hóa nhập khẩu 11 tháng năm nay ước tính đạt 135 tỷ USD, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt 76,7 tỷ USD; khu vực kinh tế trong nước đạt 58,3 tỷ USD. Các loại hàng hoá nhập khẩu như máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng, nguyên phụ liệu dệt may, giày dép, vải, chất dẻo... trong 11 tháng đều có mức tăng cao so với cùng kỳ năm trước và chủ yếu phục vụ cho khu vực FDI. Đây có phải là minh chứng cho nền sản xuất gia công toàn diện? Việt Nam nhận được gì từ nền sản xuất này?
GS.TSKH Nguyễn Quang Thái: - Câu hỏi đặt ra có chỗ chưa hợp lý. Hiện tượng xuất siêu năm 2014 gắn với thực trạng kinh tế Việt Nam cho thấy, nền kinh tế đang từng bước khôi phục tốt.
Nếu theo dõi từng tháng thì thấy các thàng cuối năm, cả doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp nội địa đều tăng nhập khẩu để chuẩn bị cho năm sản xuất tiếp theo. Bản thân các doanh nghiệp FDI thường là sản xuất và kinh doanh theo "chuỗi" toàn cầu, nên việc tăng sản lượng thì cũng kéo theo tăng nhập khẩu. Lúc này các doanh nghiệp FDI đang mời gọi các doanh nghiệp nội địa tham gia nhiều hơn vào nội địa hóa.
Đó là hướng đúng, như Samsung đang muốn nâng tỷ lệ nội địa hóa lên 40%. Đó không thể là công việc ngắn hạn có thể giải quyết được. Ngay sản xuất “ốc, vít” cũng đòi hỏi có công nghiệp luyện kim và cơ khí chính xác và sản xuất hàng loạt, có thể sử dụng cho nhiều mục đích. Đây là vấn đề mà các doanh nghiệp nội địa cần tiếp cận để có cách ứng xử khôn ngoan và hiệu quả.
Còn bản thân các doanh nghiệp nội địa, chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ nay tăng nhập khẩu nguyên liệu cũng hy vọng đem lại sản lượng tăng nhanh hơn. Thêm vào đó, các doanh nghiệp này tận dụng được các tiềm năng, lợi thế của địa phương nên thường tỷ lệ giá trị gia tăng cao hơn các doanh nghiệp FDI, do đó đóng góp nhiều hơn vào tăng trưởng chung. Nếu gắn với cả đổi mới công nghệ, ứng dụng KHCN thì chắc chắn hiệu quả chung của cả nước sẽ nâng cao thêm trong quá trình tái cơ cấu nền kinh tế…
 |
| Việt Nam có 3 năm xuất siêu liên tiếp |
PV: - Theo Tổng cục Thống kê, trong 11 tháng, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) xuất siêu ở mức khá cao với 15,54 tỷ USD, khu vực trong nước tiếp tục nhập siêu với 13,48 tỷ USD. Những con số này thể hiện điều gì, thưa ông?
GS.TSKH Nguyễn Quang Thái: - Doanh nghiệp FDI có hiệu quả cao hơn là chuyện bình thường, vì họ thường tham gia tốt trong “chuỗi” giá trị gia tăng toàn cầu. Việc các doanh nghiệp FDI nói chung xuất siêu cho thấy hiệu quả là có thực. Nhưng các cơ quan Việt Nam cũng cần tiếp tục kiểm tra các gian lận thương mại, chuyển giá và hưởng quá nhiều “ưu đãi” dạng tiền kiểm (cam kết) mà không phải qua hậu kiểm (thực thi lời hứa)…. dẫn tới tình trạng khoảng 50% doanh nghiệp FDI lỗ hoặc không nộp thuế nhiều năm, kể cả các doanh nghiệp lớn như Coca Cola (?).
Còn doanh nghiệp nội địa nhập siêu là do cơ cấu sản xuất còn lạc hậu và ta đang phải tái cơ cấu. Công việc này đòi hỏi thời gian và nỗ lực kiên trì. Năm 2015 chắc chắn nhập siêu sẽ tăng lên là vì vậy (như tháng cuối năm này).
PV: - Nhìn tổng quan, sản xuất hàng xuất khẩu chủ yếu từ doanh nghiệp FDI, xuất khẩu chủ yếu xuất thô, đáp ứng nhu cầu trong nước là các tập đoàn đa quốc gia. Phải nhìn nhận tín hiệu báo động này đối với nền kinh tế Việt Nam như thế nào, đặc biệt khi thời điểm hội nhập hoàn toàn theo các thỏa thuận kinh tế đang tới gần?
GS.TSKH Nguyễn Quang Thái: - Như trên đã nói, bản chất là nền kinh tế của ta còn lạc hậu, nhất là so với trình độ của khu vực và thế giới. Các doanh nghiệp FDI tới Việt Nam cũng có tác động tích cực nhất định về việc làm, đóng thuế, đào tạo nguồn nhân lực, tác động lan tỏa… Trong điều kiện hội nhập “thế hệ mới” tới đây thì vấn đề không phải là cấm đoán hay dâng thuế…. kiểu những năm trước, mà cần chủ động nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của doanh nghiệp.
Việc thực hiện Nghị quyết 19 của Chính phủ đang làm giảm thời hạn thuế, hải quan, tiếp cận điện lực, đăng ký doanh nghiệp… đã bắt đầu phát huy tác dụng. Chúng ta còn phải kiên trì làm, và ngày càng phải đi sâu vào các nội dung về phát triển nguồn nhân lực, ứng dụng KHCN và đổi mới sáng tạo (innovation) để nâng cao dần vị thế của quốc gia. Đó chính là con đường tiến đến hiện đại hóa một cách kiên trì và liên tục không ngừng. Đó là cách để chủ động tham gia hội nhập thành công.
PV: - Theo đồng hồ nợ công toàn cầu trên trang The Economist.com, tính đến 9 giờ ngày 14/10, nợ công của Việt Nam ở mức trên 84,607 tỉ USD. Bình quân nợ công theo đầu người là 933,41 USD/người. Nợ công chiếm 47,3% GDP, tăng 10,6% so với năm 2013. Báo cáo của Bộ Tài chính cho hay, nợ công đến cuối năm 2014 khoảng 60,3% GDP và dự kiến đỉnh nợ sẽ vào năm 2016 với khoảng 64,9% GDP.
Thưa ông, Việt Nam sẽ trả nợ bằng cách nào khi chỉ là nơi gia công để tận dụng giá công nhân rẻ mạt trong khi doanh nghiệp trong nước không được chuyển giao công nghệ, không làm được những công đoạn đơn giản nhất? Liệu người dân Việt Nam có phải làm thuê trên chính đất nước mình hay không?
GS.TSKH Nguyễn Quang Thái: - Tôi thấy nhà báo hơi bi quan khi nêu câu hỏi này. Đúng là nợ công tăng cao và năm 2015 sẽ đạt đỉnh cao mới. Chính phủ đã báo cáo Quốc hội và toàn dân về thực trạng và phương thức xử lý. Đó là một hệ thống nhiều giải pháp đa dạng.
Chẳng hạn, với số vốn đã vay, ta có thể vay thêm (như vừa phát hành 1 tỷ trái phiếu chính phủ ra nước ngoài) để từ đó có điều kiện đảo nợ. Các khoản vay trong nước thường quá ngắn hạn và lãi suất cao cũng sẽ được “đảo” nợ, nhưng không làm tăng tổng nợ, mà cải thiện cơ cấu nợ. Khi nền kinh tế từng bước phát triển, thì phần thu ngân sách hoàn toàn đủ để Chính phủ trả nợ nước ngoài và trong nước đúng hạn. Từ đó, vài năm sau, tỷ lệ nợ so GDP sẽ giảm dần. Đó là kế hoạch và cũng là cam kết của Chính phủ.
Nhân đây tôi cũng muốn nói rằng, không phải quy mô và tỷ lệ nợ lớn đáng sợ, mà cái chính là khả năng trả nợ từ phát triển kinh tế. Việt Nam hoàn toàn có thể xử lý tốt vấn đề này. Đồng thời tiến hành xử lý hiện tượng nợ đọng, nợ xấu, đưa nền kinh tế ngày càng đi sâu vào quá trình tái cơ cấu kinh tế một cách thực chất hơn.
Kinh tế đang phục hồi khá, năm nay đạt tốc độ 5,93%, lạm phát thấp, cùng hàng loạt chỉ tiêu ổn định kinh tế vĩ mô khác (dự trữ ngoại tệ tăng, xuất siêu 1,5 tỷ USD,…) cho thấy hoàn toàn có thể xử lý vấn đề nợ như cam kết. Tôi tin như vậy.
- Thành Luân
No comments:
Post a Comment