Bổ nhiệm GS,PGS Cần đề cao thực chất,tránh căn bệnh háo danh.

Diệp Văn Sơn Chuyên viên cao cấp, nguyên Phó vụ trưởng Bộ Nội vụ, 

Chủ tịch Chi hội Chi hội quản lý hành chính, 

Hội Tư vấn Khoa học Công nghệ và Quản lý TP. HCM HASCON

Bài đăng trên Tuổi Trẻ ngày 9/2/2018

Ý KIẾN

Bổ nhiệm GS,PGS Cần đề cao thực chất,tránh căn bệnh háo

danh.

Diệp văn Sơn

Gần đây công luận lại rộ lên chuyện GS và PGS nhiều quá ! Nhiều năm qua

chuyện nầy cứ lặp đi lặp lại nhiều lần mà không hề có sự cải thiện theo chiều

hướng lành mạnh mà khả năng theo xu hướng tiêu cực có vẽ trầm trọng hơn .

Đợt phong năm 2017 nâỳ, cả nước có thêm hơn 1.200 giáo sư, phó giáo sư (GS,

PGS). Đây quả là con số có thể làm mừng ít lo nhiều vì xét một cách công

bằng tuy nhiều học hàm học vị, nhưng nền khoa học và nền giáo dục của ta so

với quốc tế còn tụt hậu kha xa . Theo thông tin 34% GS, 53% PGS không có bài

báo khoa học Như vậy cũng đủ nói các vị nầy chưa dong góp gì đang kể cho sự

tiến bộ của khoa học, giáo dục (!?) .Mặt kém tích cực nữa là bằng cấp học hàm

của giới quan chức nước ta quá nhiều mặc dù các vị nầy không làm ở các cơ sở

nghiên cứu khoa học và tham gia giảng dạy , Việt Nam có số lượng GS,P GS

được bổ nhiệm vào loại nhiều ở các nước châu Á (đặc biệt so với các nước

Đông Nam Á) nhưng vẫn không có đại học nào được xếp hạng top 300 của châu

. Trong khi đó, hầu hết các nước Đông Nam Á khác như Singapore, Malaysia,

Thailan, Indonesia, thậm chí Philippines, đều có đại học xếp hạng top 300 Châu

Á. “Trong danh sách này chỉ không có Việt Nam và Myanmar”. Số GS,P GS

hàng năm được xét rất nhiều 500 - 600 người. Chỉ có điều là rất ít trong số đó

đạt chuẩn quốc tế. Nhiều GS, GSP nhưng ít sản phẩm khoa học. Ở các nước,

mỗi năm PGS, GS thường có trung bình 10 công bố/sáng chế thì ở Việt Nam

bình quân mỗi năm từ 5 đến 10 GS/PGS mới có 1 công bố ISI.Như vậy chỉ có

khoảng 30% có thể đạt chuẩn quốc tế.Trong lĩnh vực khoa học xã hội số lượng

PGS,GS nhiều hơn khoa học tự nhiên nhưng chiếu theo chuẩn quốc tế lại càng

thấp.

 GS, PGS ở Việt Nam mang danh cả đời,nhiều người không dạy cũng chẳng

nghiên cứu vẫn mang hàm GS, PGS. Các nước trên thế giới, GS, PGS chỉ là vị

trí giảng dạy, nghiên cứu, khi về hưu hoặc chuyển sang việc khác thì thôi chức

danh GS,PGS.Ở nước ta đội ngủ quan chức vào loại nhiều GS,PGS,TS có lẽ

nhiều nhất thế giới.Có một thông tin nhiều hơn cả Hoa kỳ,nước có nền khoa

học hàng đầu và bộ máy công quyền tiên tiến hiệu quả.

Sự hùng hậu phong phú học hàm GS, PGS của nước ta so với các nước là điều

không có gì lạ vì nước ta là một quốc gia có truyền thống văn hiến, hiếu học,

hơn nữa ở ta việc phong hàm GS, PGS theo cơ chế có khác so với các nước ! Ở

các nước ngươi ta chỉ phong hàm cho những người trực tiếp đứng lớp, hay

nghiên cưu, chỉ phong hàm bổ sung GS, PGS khi khuyết các chức danh này và

hiếm khi phong hàm cho các quan chức, trừ khi họ đã được phong hàm trước

khi nhận chức. Thậm chí có quốc gia để tránh sức ỳ, trì trệ về trí tuệ, định kỳ

hội đồng xét duyệt sẽ rút tên đối với những ai qua một số năm không có thêm

công trình khoa học. . Có một nghịch lý, mặc dù số lượng GS, PGS của nước ta

hùng hậu như vậy, nhưng trong nhiều năm qua số lượng bài báo của các tác giả

Việt Nam đăng trên các tạp chí khoa học quốc tế rất khiêm tốn.

Nhiều năm lại đây, nhiều quan chức không bằng lòng với chức vị hành

chính của mình nên thích gắn thêm trước chức vụ học hàm, học vị GS,PGS , TS

để cho thêm phần trí tuệ. Khi Nhà nước có chủ trương, tiêu chuẩn hóa cán bộ,

thường chủ yếu dựa vào bằng cấp, thì lập tức có hiện tượng bằng giả – Nhưng

bằng giả không đáng ngại so với “bằng thật học giả” .Gần đây dư luận công

khai chuyện chạy bổ nhiệm,chạy bằng cấp,học hàm học vị… Lâu nay trong việc

phong học hàm không tránh khỏi những hiện tượng chạy đua để thỏa mãn bệnh

hiếu danh, để đánh bóng tên tuổi.

Ở Việt Nam ta, nhiều vị thực tài nhưng bằng cấp rất khiêm tốn. Thí dụ,

Giáo sư Tôn Thất Tùng (Bác sĩ), Giáo sư Tạ Quang Bửu (cử nhân), Giáo sư

Trần Đại Nghĩa (kỹ sư)... Những vị này mãi mãi là ngôi sao sáng trên bầu trời

văn hiến đất Việt.

 Được biết quy định của Bộ GD – ĐT , GS,PGS nói thạo giao tiếp được bằng

tiếng Anh.Thế nhưng quá nhiều vị chỉ rành tiếng Việt.Thế thì làm sao đọc hiểu

được tài liệu; viết các bài báo khoa học và trao đổi (nghe, nói) về chuyên môn bằng

ngoại ngữ. làm sao diễn đạt được những điều muốn trình bày và hiểu người khác

nói.

Để nâng cao chất lượng GS.PGS trước khi ban hành Quyết định quy định của

chính phủ sửa đổi bổ sungntiêu chuẩn, thủ tục bổ nhiệm, miễn nhiệm chức danh

GS,PGS  cần có đánh giá thực trạng , trong đó đánh giá chi tiết những kết quả

tích cực đạt được cần kế thừa, những hạn chế, vướng mắc cần phải khắc phục

để sửa đổi, bổ sung.Ngoài ra cần đánh giá tác động của văn bản mới, đặc biệt là

quy định về tiêu chuẩn của giáo sư, phó giáo sư và thủ tục bổ nhiệm, miễn

nhiệm chức danh PGS,GS theo quy định của pháp luật và yêu cầu thực tiễn đối

với chất lượng của đội ngũ giáo sư, phó giáo sư trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

 Mong rằng, Quyết định lần nầy sẽ khắc phục được bệnh háo danh,nâng cao

chất lượng GS,PGS dần dần tiến kịp theo chuẩn mực quốc tế , tạo nên một sự

"đột phá" cần thiết cho cải cách chức danh GS,PGS ./.